Για πρώτη φορά, μπορούμε να αντικρίσουμε το πρόσωπο μιας βασιλικής γυναίκας που έζησε πριν από 3.500 χρόνια στην Μυκηναϊκή Ελλάδα -αιώνες πριν τον Τρωικό Πόλεμο και την εποχή του Ομήρου.
Η γυναίκα αυτή, ηλικίας περίπου 35 ετών κατά τον θάνατό της, θάφτηκε σε βασιλικό νεκροταφείο της Μυκηναϊκής περιόδου, το οποίο αποκαλύφθηκε τη δεκαετία του 1950 στις ανασκαφές στις Μυκήνες, το μυθικό βασίλειο του Αγαμέμνονα.
Η ιστορικός δρ Έμιλι Χάουζερ, που ανέθεσε την ψηφιακή ανακατασκευή του προσώπου, περιέγραψε το αποτέλεσμα ως «απρόσμενα σύγχρονο»: «Μου έκοψε την ανάσα. Για πρώτη φορά, βλέπουμε το πρόσωπο μιας γυναίκας από ένα βασίλειο συνδεδεμένο με την Ελένη της Τροίας και την Κλυταιμνήστρα -μια μορφή που θα μπορούσε να είναι αδελφή τους», δήλωσε στον Observer.
Η αναπαράσταση βασίστηκε σε πηλόμορφο εκμαγείο της δεκαετίας του 1980, που είχε δημιουργηθεί από επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ, και αποδόθηκε με ψηφιακά μέσα από τον καλλιτέχνη Juanjo Ortega G.
Η Χάουζερ, ανώτερη λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Έξετερ, τονίζει ότι η τεχνολογία -από την ιατροδικαστική και τη γενετική ανάλυση μέχρι την 3D εκτύπωση- επιτρέπει πλέον να «κοιτάμε στα μάτια το παρελθόν».
Αναθεώρηση του ρόλου των γυναικών στην προϊστορική Ελλάδα
Το εντυπωσιακό εύρημα αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία εξαιτίας των αντικειμένων που συνόδευαν την ταφή της γυναίκας. Ανάμεσά τους ήταν μια προσωπίδα από ήλεκτρο και τρία ξίφη, τα οποία εθεωρείτο ότι ανήκαν στον άνδρα που είχε ταφεί δίπλα της. Νεότερη γενετική ανάλυση απέδειξε πως οι δύο σκελετοί ανήκουν σε αδέλφια -όχι σε σύζυγο και σύζυγο, όπως είχε αρχικά υποτεθεί.
«Αυτή η γυναίκα βρισκόταν στον βασιλικό τάφο εξαιτίας της καταγωγής της, όχι λόγω του γάμου της», εξηγεί η Χάουζερ. «Και αυτό μας δείχνει πόσο σημαντική ήταν η δική της ταυτότητα».
Επιπλέον, νέα δεδομένα δείχνουν ότι σε τάφους της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, περισσότερα σύνολα όπλων (τα λεγόμενα warrior kits) εντοπίζονται δίπλα σε γυναίκες παρά σε άντρες - προκαλώντας ριζική αναθεώρηση των απόψεων για τη σχέση των γυναικών με τον πόλεμο εκείνης της περιόδου.
Το σκελετικό της προφίλ έδειξε σημάδια αρθρίτιδας στη σπονδυλική στήλη και τα χέρια - πιθανώς αποτέλεσμα εντατικής υφαντικής δραστηριότητας. «Είναι μια υπενθύμιση της σωματικής καταπόνησης των γυναικών εκείνης της εποχής, όπως η Ελένη στην Ιλιάδα, που περιγράφεται να υφαίνει», σημειώνει η Χάουζερ.
Μια «σύγχρονη» γυναίκα σε έναν μυθικό κόσμο
Η εικόνα που αναδύεται από την ανακατασκευή είναι αυτή μιας αξιοπρεπούς, δυναμικής και ισχυρής γυναικείας παρουσίας. Όπως παρατηρεί η Χάουζερ, «πρόκειται για ένα πρόσωπο που θα μπορούσε να έχει εμπνεύσει θρύλους – μια γυναίκα που αξίζει να θυμόμαστε, όχι ως σκιά των ανδρών της εποχής, αλλά ως πρωταγωνίστρια της δικής της ιστορίας».
Η ίδια ετοιμάζεται να κυκλοφορήσει το νέο της βιβλίο, Mythica: A New History of Homer’s World, Through the Women Written Out of It, στο οποίο αναδεικνύονται οι λησμονημένες φωνές των γυναικών του αρχαίου κόσμου – αυτή τη φορά, με αποδείξεις από την επιστήμη.
